Badanie RTG – na czym polega i kiedy robi się prześwietlenie

Badanie RTG, czyli popularne prześwietlenie, jest powszechnie stosowaną metodą diagnostyczną, pozwalającą uzyskać obraz wnętrza ciała pacjenta. Na czym polega badanie? 

Badanie rentgenowskie – przygotowanie i przebieg badania

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Przede wszystkim należy zdjąć wszelkie metalowe przedmioty i części garderoby, które mogą wpływać na jakość zdjęć rtg. Aby wykonać badanie z kontrastem, pacjent musi dodatkowo przyjąć specjalny płyn – środek kontrastowy. Samo prześwietlenie przebiega dość szybko i jest bezbolesne. 

Pacjent staje/kładzie się w odpowiedniej pozycji w zależności od tego, która część ciała ma być objęta zdjęciem rtg. Następnie specjalne urządzenie (lampa rentgenowska) emituje promieniowanie X w kierunku badanego obszaru. Na specjalnej kliszy (tzw. błonie rentgenowskiej) odbija się obraz diagnozowanej części ciała – dzieje się tak, gdyż wiązka promieni rentgenowskich przechodzi przez różne tkanki, a te z kolei w różnym stopniu pochłaniają promienie rentgena. Część przepuszcza promieniowanie, a część je absorbuje. Tak powstaje zdjęcie rentgenowskie – widok wnętrza ciała np. klatki piersiowej, jamy brzusznej, kości kończyn, na podstawie którego lekarz może ocenić stan zdrowia pacjenta.

Skutki promieniowania rentgena

Pomimo że promieniowanie rentgenowskie przynosi określone korzyści w diagnostyce obrazowej, nie należy go stosować nadmiernie. Długotrwała ekspozycja na promieniowanie X może zwiększać ryzyko wystąpienia zmian nowotworowych. Dzieje się tak, gdyż promienie rentgena to jeden z typów promieniowania jonizującego, które prowadzi do uszkodzenia tkanek. 

Dlatego ważne jest, aby stosować prześwietlenie tylko wtedy, gdy istnieje uzasadniona potrzeba diagnostyczna i konkretne wskazania do wykonania rtg. Równie istotną sprawą jest to, by dawka promieniowania była jak najniższa, dostosowana do konkretnego badania.

Kiedy wykonuje się RTG?

Lekarz zleca wykonanie RTG, gdy istnieje podejrzenie choroby lub uszkodzenia wewnętrznych narządów, kości albo tkanek. Może być również wykonane w sytuacjach, gdy występują niejasne objawy lub aby monitorować postęp leczenia. Badanie RTG może być przeprowadzane dla różnych części ciała, takich jak klatka piersiowa, jama brzuszna, kręgosłup czy kończyny.

Badanie RTG klatki piersiowej jest często stosowane do oceny stanu płuc, serca i kości, a także do wykrywania zmian nowotworowych. Badanie RTG jamy brzusznej może pomóc w diagnozowaniu problemów z narządami wewnętrznymi, takimi jak wątroba, jelita, pęcherz moczowy czy nerki. Prześwietlenie kończyn często stosuje się do oceny kontuzji i urazów, na przykład w przypadku podejrzenia złamań czy zwichnięć. Z kolei rtg kręgosłupa może pomóc w identyfikacji uszkodzeń kręgów lub dysków międzykręgowych. 

Badanie RTG z kontrastem

Badanie RTG z kontrastem najczęściej stosuje się w diagnostyce układu pokarmowego, nerek, pęcherza moczowego oraz naczyń krwionośnych. Wskazaniem do wykonania RTG z kontrastem może być podejrzenie przewlekłego stanu zapalnego, guza lub wewnętrznego uszkodzenia narządu. Badanie obrazowe można wykonać również w celu oceny zmian nowotworowych, krwawienia lub niedrożności układu trawiennego. 

Badanie z kontrastem polega na podaniu pacjentowi substancji kontrastowej (tzw. środek cieniujący), która zwiększa widoczność badanego obszaru na zdjęciu rentgenowskim. Przeważnie substancja ta jest podawana doustnie lub przez wlew. Często tego rodzaju badanie wykonuje się w diagnostyce przewodu pokarmowego, dlatego zwykle są dodatkowe wymogi, jak przygotować się do badania. Zaleca się, by dzień przed badaniem jeść pokarmy lekkostawne, ewentualnie – gdy wynika to ze skierowania – być na czczo w dniu badania.

Jeśli nie prześwietlenie, to co?

RTG to podstawowe i powszechne badanie w diagnostyce obrazowej. Trzeba jednak pamiętać, że wykorzystuje ono promieniowanie rentgenowskie, które jest promieniowaniem jonizującym, z którym wiąże się ryzyko uszkodzenia komórek, a co za tym idzie ryzyko wystąpienia nowotworów – choć oczywiście ryzyko to pojawia się przy długotrwałym działaniu promieni X, nie po jednym badaniu.

Niemniej w każdym przypadku lekarz analizuje, czy konieczne jest prześwietlenie rentgenowskie, czy też można zobrazować stan tkanek za pomocą innych technik takich jak tomografia komputerowa, czy badanie ultrasonograficzne (USG).

W Przychodni SPORTO, choć nie wykonujemy prześwietleń rentgenowskich, lekarze posiłkują się zdjęciami RTG, dlatego na wizytę zalecamy zabrać wyniki poprzednich badań. Na miejscu w SPORTO wykonujemy za to badania USG – oczywiście, gdy wynika to ze wskazania lekarza np. ortopedy czy chirurga.

W badaniu USG używa się fal dźwiękowych o wysokiej częstotliwości, które są nieszkodliwe dla organizmu. Fale te odbijają się od tkanek wewnętrznych i narządów, tworząc obraz na podstawie echa. USG tworzy obrazy w czasie rzeczywistym, dzięki czemu osoba wykonująca badanie może na bieżąco ocenić stan pacjenta i interpretować to, co widzi na monitorze.