Bolą Cię kolana? Może to chondromalacja

Czy po dłuższym spacerze albo po treningu czujesz ból kolan? Czy po długim seansie w kinie nie możesz wyprostować nóg, a przednia część kolana pęka z bólu? Chyba pora na wizytę u ortopedy, bo być może cierpisz na chondromalację rzepki.

Staw rzepkowo-kolanowy jest bardzo mocno eksploatowany przez całe nasze życie. Kolana muszą “dźwigać” ciężar całego ciała, a przy tym znosić najróżniejsze przeciążenia, które występują czy to podczas spaceru lub biegania, czy dłuższego siedzenia ze zgiętymi nogami. W tym celu natura wyposażyła nas w specjalną chrząstkę w stawach. Gdy chrząstka jest zdrowa, pozwala ona na swobodne przesuwanie się kości względem siebie w stawie i działa m.in. jak amortyzator wstrząsów. 

Czym jest chondromalacja rzepki?

Wyobraź sobie, że w Twoim kolanie (i każdym innym stawie) zakończenia kości są otoczone specjalną powłoką – chrząstką. To coś jak olej czy towot w silniku lub jakiejkolwiek innej maszynie. Celem takiego “smarowania” jest swobodne działanie, minimalizowanie tarć oraz przeciążeń. Wszystko działa dobrze, dopóki ta specjalna substancja dokładnie pokrywa elementy mechaniczne. Problemy zaczynają się wówczas, gdy powłoka ochronna zaczyna zanikać. 

Chondromalacja to zmiana chorobowa chrząstki, która może wystąpić w każdym stawie, choć najczęściej dochodzi to chondromalacji chrząstki w obrębie stawu rzepkowo-kolanowego, dlatego też mówi się o chondromalacji rzepki (chondromolacji kolana).

Ogólnie rzecz ujmując, jest to chorobowe (zwyrodnieniowe) rozmiękanie chrząstki, które powoduje, że traci ona swoje właściwości takie jak sprężystość czy twardość, przez co nie chroni w odpowiedni sposób stawów.

Chondromalacja kolana – etapy

Postępujące zmiany zwyrodnieniowe powodują, że rozmiękanie chrząstki stawowej może przybrać różne fazy. Wg skali Outerbridge’a mówimy o:

• fazie I – powierzchowne zmiany struktury chrząstki,
• fazie II – uszkodzenia warstwy powierzchniowej (pęknięcia, szczeliny),
• fazie III – uszkodzenia sięgające głębiej, aż do kości podchrzęstnej,
• fazie IV – znaczne ubytki odsłaniające kości podchrzęstne.

Jak objawia się chondromalacja w obrębie kolana?

Gdy chrząstka zaczyna ulegać degradacji, pojawia się ból w przedniej części kolana. Może się on wystąpić np. po większym wysiłku albo po długotrwałym zgięciu kolan. Dlatego jeśli zaobserwowałeś u siebie, że po dłuższym spacerze lub po wejściu po schodach na 4 piętro boli cię przednia część kolana, wizyta w przychodni ortopedycznej może okazać się niezbędna. 

Jeśli w czasie klękania lub kucania czujesz, że bolą Cię kolana, nie zwlekaj, tylko zgłoś się do lekarza. Nie ma co czekać, aż zmiany chorobowe uniemożliwią Ci swobodne poruszanie się.

Innymi objawami, które mogą wskazywać na chondromalację rzepki, są także:

• obrzęk kolana,
• trzeszczenie/chrupanie w stawie
• niestabilność kolana.

Przyczyny rozmiękania chrząstki stawowej

Chondromalacja kolana może być efektem działania różnych czynników, począwszy od budowy kolana i zaburzonej osi działania stawu, aż po urazy mechaniczne (kontuzje). 

Osobami, które szczególnie narażone są zmiany zwyrodnieniowe chrząstki, są sportowcy oraz ci, którzy regularnie uprawiają sporty. Oczywiście nie każda aktywność fizyczna w taki sam sposób obciąża kolana. Jednak ci, którzy dużo biegają, jeżdżą na nartach lub na rowerze, powinni w szczególny sposób dbać o staw rzepkowo-kolanowy.

Chondromalacja to także przypadłość tych osób, które w pracy przyjmują wymuszoną pozycję kolan, czyli np. pracują kucając lub klęcząc jak na przykład glazurnicy. Czynnikiem ryzyka jest także wiek, gdyż tkanka chrzęstna może rozmiękać wraz z upływem lat.

Diagnostyka i leczenie chondromalacji rzepki

Jeśli ze swoim problemem z kolanami trafisz do ortopedy, wówczas lekarz na podstawie wywiadu oraz badania fizykalnego postawi diagnozę, a jeśli okaże się, że konieczne są pogłębione badania, to najpewniej zleci Ci diagnostykę obrazową (RTG, choć najlepsze do oceny stopnia chondromalacji jest rezonans magnetyczny MRI). 

Niestety zmiany zwyrodnieniowe chrząstki stawowej są nieodwracalne, a leczenie polega między innymi na podawaniu leków (przeciwzapalnych i przeciwbólowych) i odpowiedniej rehabilitacji. Często stosowaną terapią jest także podawanie zastrzyków z kwasem hialuronowym oraz doustne przyjmowanie siarczanu chondroityny, który wspomaga ruchomość stawów. W przypadkach ciężkich konieczna może być także operacja (artroskopia kolana przeprowadzana przez ortopedę).